Sigorta türlerine göre farklı kurumlarla yapılmış anlaşmalardır. Bireylerin sağlığını ya da mallarını güvence altına alır. Yapılan anlaşmalar kapsamında farklı riskler güvence altına alınmaktadır. Sigorta şirketleri bireylerin sağlığının ya da mallarının karşılaşacağı zararı en aza indirir. Söz konusu durumlarda kişilere verilecek olan hizmet ya da ödenecek olan tazminat yapılan anlaşmalara ve ödenen primlere göre belirlenir.
Gerekli şartların karşılanması durumunda kişilere emeklilik hakkı verilmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) bağlı sigorta sisteminde çalışan kişiler iş hayatında ve sonrasında emeklilik hayatında sosyal güvencelerden yararlanabilmektedir. Emekli olma şartları ve alınacak emeklilik maaşları; Sigortalı çalışma gün sayısına, ödenen prime göre değişiklik göstermektedir. Sigorta primleri 4A, 4B ve 4C olmak üzere üç farklı türe göre yatırılmaktadır. Peki 4A, 4B ve 4C sigorta sistemleri nedir? 4A, 4B ve 4C sistemleri arasındaki fark nelerdir?
4A Sigorta Sistemi Nedir?
Sosyal Güvenlik Kurumu 16 Mayıs 2006 tarihinde kurulmuştur. Ondan öncesinde iş verenler veya kişiler Sosyal Sigortalar Kurumuna (SSK) prim ödemekte ve sosyal güvencelerini bu kurum adı altında sağlamaktaydı. Sosyal Sigorta Kurumu 5502 sayılı kanunca 2006 tarihinde Bağ-Kur ve Emekli sandığını Sosyal Güvenlik Kurumuna devretmiştir. 4A sigortası bu devredilmenin sonucunda oluşmuş üç sigorta türünden biridir. Peki 4A sigortası nedir? 4A sistemi Emekliği Sandığının ve Sosyal Güvenlik Kurumunun aynı çatı altında toplanmasıyla oluşmuştur. 4A sigortası özel kuruluşlarda sözleşmeli olarak çalışan kişilere yapılmaktadır.
Kadın ve erkekler aynı prim ödeme gün sayısına sahip olsalar bile farklı yaşlarda emekli olmaktadırlar. 4A hizmet akdine tabi çalışan kişilerin 7200 ve 5400 olmak üzere iki farklı prim ödeme günü mevcuttur. Prim ödeme gün sayılarına göre emeklilik yaşları da değişmektedir. Örnek olarak 2008-2035 (27 yıl) tarihleri arasında 7200 prim ödeme gün sayısını dolduran erkekler 60 kadınlar ise 58 yaşında emekli olmaktadır. Fakat aynı yıllar arasında 5400 prim ödeme günü sayısını dolduran erkekler 63 kadınlar ise 61 yaşında emekli olmaktadır.
Prim günün fazla olması emeklilik maaşını etkiler mi? Prim günün fazla olması veya çok çalışmak maaşı artırmaz. Prime esas kazancın yüksek olması alınacak aylık maaşın artışını etkiler. Bu sistemde kadınların 20 yıl devamlı olarak sigortalı bir işte çalışması gerekmektedir. Erkekler için bu süreç 25 yıldır. Yapılan düzenleme ile 4A sisteminden 2048 yılında emekli olacak erekler ve kadınlar eşitlenecek her ikisi de 65 yaşında emekli olacaktır.
4A sistemine göre 2022 yılı aylık kazanç alt limitine göre ödenecek prim 1.876,50 TL’dir fakat beş puanlık prim indirimden yararlananlar için 1.626,30 TL’dir. Aylık kazanç üst limitine göre ödenecek prim ise 14.073,75 TL’dir ve beş puanlık prim indiriminden yararlananlar için 12.197,25 TL’dir.
4B Sigorta Sistemi Nedir?
4B sigortası eski adıyla herkesin bildiği üzere Bağ-Kur sistemidir. 4B sigortasına sahip kişiler herhangi bir özel veya devlet kurumuna bağlı olmayan kendi mesleğini icra edenlerdir. Örnek olarak kendi iş yerlerine sahip olan kişiler, serbest meslekle ilgilenenler ve sanatkarlardır.
Köy ve mahalle muhtarları da 4B sistemine dahildir.
01/10/1999 tarihi itibariyle 4B emeklilik şartları şöyledir; kadınlar 20 yıl, erkekler 25 yıl prim öder ya da 15 yıl prim ödeyerek kadınlar 50 ve erkekler 55 yaşında emekli olabilir. Bu iki şarttan birini gerçekleştirmesi durumunda kişilere emeklilik hakkın verilmektedir.
4B sistemi de aynı 4A sisteminde olduğu gibi kadın ve erkek emeklilik yaşlarında farklılıklar göstermektedir. 4B sistemi 9000 prim ödeme gün sayısı ve 5400 prim ödeme gün sayısı olarak ikiye ayrılmaktadır. Örnek olarak 2008-2035 yılında 4B sisteminde 9000 prim ödeme gün sayısını tamamlayan kadın 58 yaşında emekli olurken erkek 60 yaşında emekli olacaktır.
Aynı tarihler içerisinde 5400 prim ödeme gün sayısını tamamlayan kadınlar 61 yaşında emekli olurken erkekler 63 yaşında emekli olacaktır. 2048 yılında ve sonrasında 9000 prim ödeme gün sayısını doldurarak emekli olacak kadınlar ve erkekler aynı yaşta yani 65 yaşında emekli olacaktır. Fakat 5400 prim ödeme gün sayısını dolduran erkek ve kadınlar 2043 yılı da dahi olmak üzere eşitlenip 65 yaşında emekli olacaktır.
4B sistemine göre 2022 yılı aylık kazanç alt limitine göre ödenecek prim 1.726,38 TL’dir fakat beş puanlık prim indirimden yararlananlar için 1.476,18 TL’dir. Aylık kazanç üst limitine göre ödenecek prim ise 12.947,85 TL’dir ve beş puanlık prim indiriminden yararlananlar için 11.071,35 TL’dir.
Öneri yazı: Elektronik İmza Nedir Nasıl Alınır? 2022
4C Sigorta Sistemi Nedir?
4C sigortası eski adıyla Emekli Sandığıdır. 4C sigortası devlet kurumunda çalışanlar içindir. Devlet dairelerinde belirli ücretlerle sözleşmeli olarak çalışan kişileri de kapsayan ve kadrolu olarak çalışanların sahip olduğu sigortadır. Kamu görevlileri için olan 4C sistemi prim ödeme gün sayısı 9000’dir. Diğer sistemlerde olduğu gibi 4C sisteminde de kadın ve erkeklerin emeklilik yaşları farklılık göstermektedir.
Örnek 2008-2035 yılları arasında 9000 prim ödeme gün sayısını doldurmuş kadınlar 58 yaşında emekli olurken erkekler 60 yaşında emekli olmaktadır. 2048 yılında ve sonrasında emekli olan kadın ve erkekler 65 yaşında emekli olacaktır. Kadınlarda 58, erkeklerde 60 olmak üzere ve 65 yaşı geçmeme şartıyla 3 yıllık bir ekleme kaydı sunularak 5400 prim ödeme gün sayısını tamamlayan kişilere de emeklilik hakkı verilecektir.
4A, 4B ve 4C Sigorta Sisteminin Arasındaki Farklar Nelerdir?
4A sistemi özel kuruluşlarda çalışan kişilere yapılan sigortalardır. 4B sistemi iş yeri sahibi olan ve serbest meslek ile uğraşanlar için yapılan sigortalardır. 4C sistemi ise kamu dairelerinde çalışan sözleşmeli ya da kadrolu olan bireyler için yapılan sigortalardır. Bu üç farklı sistemi incelediğimizde aralarındaki aslında en belirgin farkın çalışılan kurumlar olduğunu söyleyebiliriz.
Prim günlerinde hem farklılıklar hem de benzerliklere görülmektedir. Emekli olma yaşları her sistemde kadın da ve erkek de farklılıklar göstermektedir. Fakat 2048 yılında ve sonrasında emekli olacak kadın ve erkekler arasında bir eşit yapılacak ve her iki bireyde 65 yaşında emekli olacaktır. Farklı olarak 4B sisteminde 5400 prim ödeme gün sayısını dolduran ve 2043 yılında ya da sonrasında emekli olan kadın ve erkekler 65 yaşında emekli olarak eşitleneceklerdir.
4A, 4B ve 4C akdine tabi olarak çalışan kişiler aynı sosyal güvencelerden yararlanmaktadırlar. Bu konuda aralarında farklılıklar yoktur. Fakat bu üç farklı sistemin arasındaki en büyük farklılıklardan birisi emekli olunduğu taktirde alınan maaşlardır. Sistemler kendi içerisinde de tarihlere ödenen primlere göre bu konuda farklılıklar göstermektedir. 4C sisteminden emekli olan yani kamu kurumu emeklilik maaşları diğer sistemlere göre çok daha yüksektir.
2021 kamu kurumu emeklisi olan bir kişin en düşük maaşı 3.276 TL’dir. Kamu kurumundan emekli olan yani 4C sisteminden emekli olan kişinin en yüksek aldığı emeklilik maaşı 2021 Temmuz ayı itibariyle 11.806 TL’dir. 2006 yılı öncesi 4A sistemi yerine Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) sistemi olduğu için 2000 yılı öncesi SSK emeklilerinin 2021 Temmuz en düşük maaşı 2.624 TL’dir.
2000 yılı sonrası SSK emeklisi olan kişilerin aldığı en düşük maaş ise 1.627 TL’dir. Bağ-Kur emeklileri esnaf ve tarım olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Yine 2021 Temmuz ayı Bağ-Kur esnaf en düşük emeklilik maaşı 1.1912 TL’dir. En düşük Bağ-Kur tarım emeklisinin maaşı 1.802 TL’dir. Sistemler arası bir diğer farklılık da yatırılan prim ücretleridir. Sistemlerde farklılıklar söz konusudur fakat bu üç sistem kendi içerisinde de farklılıklar göstermektedir. Bu üç sistem arasındaki en belirgin fark kişinin çalışmış olduğu kurumlardır.
Daha fazla blog için Alokasko.com blog sayfamızı takip edebilirsiniz.
